Μία εισαγωγή στα συναισθήματα, γράφει η Κιοτέογλου Δέσποινα*, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια.
Αν και μιλάμε συνεχώς για τα συναισθήματα και τη συναισθηματική αγωγή δυστυχώς οι άνθρωποι δεν έχουμε εκπαιδευτεί αρκετά σε αυτά. Πόσες φορές ζητήσαμε από τους φίλους μας ή και τα παιδιά μας να μην κλαίνε, να μην στεναχωριούνται, να μην γκρινιάζουν ή ακόμη και να μην αγχώνονται. Όλες αυτές οι προτροπές γίνονται συνήθως με αγάπη και από αγάπη, τι μπορεί όμως να προκαλούν;
Τα βασικά μας συναισθήματα:
Ας επικεντρωθούμε λοιπόν στα παιδιά όπου τα συναισθήματα τους προηγούνται του λόγου. Στα παιδιά συναντάμε ακριβώς τα ίδια συναισθήματα με αυτά που έχουμε και εμείς οι ίδιοι. Τα βασικά συναισθήματα όλων των ανθρώπων είναι η χαρά, η λύπη, ο φόβος, ο θυμός, η αηδία και η έκπληξη, ενώ τα συναισθήματα στο σύνολό τους μπορεί να είναι εκατοντάδες. Ακούγοντας κάποια από τα
συναισθήματα, εύκολα μπορούμε να τα διαχωρίσουμε σε καλά και κακά, θετικά και αρνητικά, διαχωρισμός που δεν υφίσταται, καθώς τα συναισθήματα δεν έχουν πρόσημο. Όλα τα συναισθήματα, ακόμη και ο θυμός για παράδειγμα, είναι χρήσιμα για τον άνθρωπο από καταβολής κόσμου για την επιβίωση του και μετέπειτα για την εξέλιξη του. Ζητήματα προκύπτουν όταν δεν γνωρίζουμε με ποιον τρόπο μπορούμε να εκφράσουμε και να διαχειριστούμε τα συναισθήματα μας.
Ας σκεφτούμε ένα παράδειγμα:
Δυο παιδιά στο νηπιαγωγείο παίζουν μαζί ένα παιχνίδι. Ξαφνικά, το ένα αρπάζει το παιχνίδι και φεύγει. Το συναίσθημα που θα νιώσει το παιδί που έμεινε πίσω ίσως είναι ο θυμός. Τίποτα κακό δεν υπάρχει σε αυτό το συναίσθημα καθώς είναι λογικό, ωστόσο ο τρόπος που θα εκφράσει το παιδί το συναίσθημα αυτό αλλά και η διαχείριση που θα κάνει μπορεί να έχουν θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα. Μπορεί να τρέξει και να χτυπήσει το άλλο παιδί, μπορεί να απευθυνθεί στην δασκάλα για την αδικία που συνέβη ή και να μείνει αμίλητο ή ακόμη και να κλάψει. Πιθανόν να του πούμε να μην θυμώνει αποσπώντας του την προσοχή με ένα άλλο παιχνίδι ή παίρνοντας το παιχνίδι που έπαιζε πίσω. Σε αυτή τη συνθήκη το ίδιο το παιδί δεν έχει κερδίσει τίποτα. Ένας ενήλικας απέρριψε το συναίσθημα του, δεν το επικύρωσε και δεν του επέτρεψε να είναι θυμωμένος. Έτσι σε μια επόμενη συνθήκη όπου το παιδί θα θυμώσει, δεν θα ξέρει τι να κάνει με αυτό το συναίσθημα. Μπορεί να το καταπιέσει και να μην γίνει ποτέ διεκδικητικός ή να μην λάβει δράση σε κάτι που τον θυμώνει ή απλά μπορεί να έχει τα λεγόμενα ξεσπάσματα τα οποία στα μάτια του ενήλικα μοιάζουν ακατανόητα χωρίς να μπορεί να τα διαχειριστεί.
Τι μπορούμε όμως να κάνουμε;
Όλα τα συναισθήματα είναι ουδέτερα και ξεκινώντας από αυτή τη βάση μπορούμε να τα επικυρώνουμε στα παιδιά ή ακόμη και στους ενήλικες με σκοπό να μάθουν σε δεύτερο χρόνο να τα αναγνωρίζουν, να τα διαχειρίζονται και να τα εκφράζουν. Η συνταγή αυτή είναι και η απαρχή της δημιουργίας της ενσυναίσθησης. Καταλαβαίνω πως είσαι λυπημένος, έχεις δίκαιο να είσαι θυμωμένος, νιώθω πως αυτό σε κάνει χαρούμενο, βλέπω ότι αυτό σε ανησυχεί, είναι λογικό να φοβάσαι – φράσεις που θέλαμε πολύ να ακούσουμε ως παιδιά και μπορούμε να πλέον να πούμε ως ενήλικες. Μόνο όταν το παιδί νιώθει ασφάλεια με ότι αισθάνεται πως δεν υπάρχει τίποτα παράλογο σε αυτό και ο σημαντικός άλλος (γονέας) το επικυρώνει μπορούμε να προχωρήσουμε και σε επόμενα στάδια όπως η αναγνώριση και η διαχείριση.
Επειδή το κεφάλαιο συναισθήματα είναι πολύ μεγάλο, σταματάω εδώ με τη σκέψη να συνεχίσουμε αυτή τη συζήτηση από αυτόν εδώ τον χώρο σε επόμενο άρθρο. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα συναισθήματα και τη συναισθηματική αγωγή, προτείνω το βιβλίο του John Gottman – Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών, και ευελπιστώ να φανεί χρήσιμο. Με ευγνωμοσύνη.
Ονομάζομαι Δέσποινα Κιοτέογλου και είμαι ψυχολόγος. Έχω εκπαιδευτεί στη Γνωσιακή – Συμπεριφορική θεραπεία και ολοκληρώνω τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στη Συμβουλευτική Ψυχολογία. Ο βασικός τομέας της ενασχόλησης και των ενδιαφερόντων μου είναι η οικογένεια καθώς πιστεύω πως εκεί δημιουργούνται και θεραπεύονται όλα. Πιστεύω πως οφείλουμε να ακούμε τους ανθρώπους και όχι να τους ΄΄συμβουλεύουμε΄΄! Στο παρόν, λόγω φόρτου, αναλαμβάνω συνεδρίες ψυχοθεραπείας/ συμβουλευτικής μόνο εξ αποστάσεως (online).
Για οτιδήποτε χρειαστείτε μην διστάσετε να επικοινωνήσετε στο email: despoinakioteoglou@gmail.com.
