Γράφει η Μαρία Παραγιουδάκη.* , Δασκάλα και Ψυχολόγος.
Δώσε ένα φιλάκι στη νονά!
Αγκάλιασε τον παππού!
Άσε τη γιαγιά να σε φιλήσει!
Πώς κάνεις έτσι; Θέλει απλώς να σε γαργαλήσει!
Στείλε ένα φιλάκι στην πωλήτρια!
Εκφράσεις που φαίνονται αθώες και που όλοι μας είτε τις έχουμε ακούσει είτε τις έχουμε πει στα παιδιά μας (ή και τα δύο). Πρόκειται μάλιστα για εκφράσεις που ακούγαμε σε μεγάλο βαθμό κι εμείς ως παιδιά. Φίλοι και συγγενείς, ακόμα και άνθρωποι άγνωστοι σε εμάς, προσπαθούσαν να μας δείξουν την αγάπη τους, ακόμα και όταν δεν το θέλαμε και σίγουρα μπορούμε να θυμηθούμε πώς μας έκανε αυτό να νιώθουμε. Ζητάμε επομένως από ένα μικρό παιδί να δεχτεί και να δώσει αγκαλιές και φιλιά σε
γνωστούς και αγνώστους, χωρίς να σκεφτόμαστε όχι μόνο πώς νιώθει, αλλά και τα μηνύματα που του μεταδίδουμε όταν συναινούμε σε αυτό. Συχνά μάλιστα οι μεγαλύτεροι ζητούν στοργή, επειδή έδωσαν ένα δώρο στο παιδί ή του έκαναν κάποιο χατίρι, ενώ μπορεί και να απαιτούν το φιλί ή την αγκαλιά για να του δώσουν το δώρο. Το παιδί δηλαδή καλείται να δείξει στοργή ως αντάλλαγμα για κάτι και μαθαίνει ότι αυτό είναι εντάξει. Όταν όμως πιέζουμε το παιδί να δεχτεί και να δώσει στοργή, εισπράττει το μήνυμα ότι δεν ελέγχει το ίδιο το σώμα του. Του διδάσκουμε δηλαδή ότι δεν έχει αυτονομία όσον αφορά το σώμα του και ότι είναι εντάξει να αφήνει τους άλλους να του δείχνουν στοργή όταν θέλουν, ακόμα και αν εκείνο δεν το επιθυμεί. Ξεκινάει λοιπόν να νιώθει ότι το να
δείξει στοργή σε κάποιον μεγαλύτερο είναι κάτι αναμενόμενο, εφόσον ο τελευταίος το ζητήσει, και ότι τα δικά του συναισθήματα και οι δικές του σκέψεις πάνω σε αυτό δεν είναι σημαντικές. Σκέψου λοιπόν πόσο επικίνδυνο μπορεί να είναι για τις μελλοντικές του σχέσεις να του δίνουμε τέτοια μηνύματα και σε πόσους κινδύνους μπορεί να το εκθέσει αυτή η πρακτική.
Τι να κάνω ως γονιός;
Μαθαίνουμε στα παιδιά μας από μικρή ηλικία την έννοια της συναίνεσης. Με άλλα λόγια τους λέμε ότι είναι σημαντικό οι άλλοι να ζητούν την άδειά τους, αν κάποιος θέλει να τα αγγίξει και ότι δεν είναι υποχρεωμένα να φιλήσουν ή να αγκαλιάσουν κάποιον αν δεν το θέλουν. Αυτό βέβαια συχνά μπορεί να δυσαρεστήσει τους άλλους, αλλά δεν είναι σωστό ένας άνθρωπος να νιώσει άβολα για να μην στενοχωρήσει τους άλλους.
Το παιδί έτσι εισπράττει το μήνυμα ότι το ίδιο ελέγχει το σώμα του και ποιος θα το αγγίξει και αυτό είναι πολύ σημαντικό για τη μετέπειτα ζωή του, αν θέλουμε να μάθει στο μέλλον να θέτει τα όριά του και να λέει «όχι» σε κάποιον που το κάνει να νιώθει άβολα.
Συγκεκριμένα όταν ένα παιδί κατανοεί την έννοια της συναίνεσης:
- Μαθαίνει να θέτει τα όριά του και να σέβεται τα όρια των άλλων.
- Νιώθει κύριος του εαυτού του και συνεπώς αυξάνεται η αυτοπεποίθησή του.
- Μειώνονται οι πιθανότητες να πέσει θύμα κακοποίησης.
- Είναι πιο πιθανό να ζητήσει τη βοήθειά σου και να σου εμπιστευτεί αντίστοιχες καταστάσεις που το προβληματίζουν.
- Θέτει τις βάσεις για τη δημιουργία μιας υγιούς ρομαντικής και σεξουαλικής σχέσης στο μέλλον.
Να έχεις βέβαια στο μυαλό σου ότι το παράδειγμα θα το δώσεις πρωτίστως εσύ ως γονιός, σεβόμενος τα όρια του παιδιού σου όταν σου λέει ότι δεν θέλει αγκαλιές και φιλιά.
Κι αν κάποιος επιμένει για αγκαλιά/φιλί;
- Συζητήστε με τους κοντινούς σας ανθρώπους τη σημασία της συναίνεσης και εξηγήστε τους γιατί είναι σημαντικό να ρωτούν το παιδί αν θέλει π.χ. αγκαλιά και να μην το πιέζουν.
- Αν το παιδί μπορεί να λέει «όχι» και να θέτει τα όριά του από μόνο του, αφήστε το να το κάνει το ίδιο και ενθαρρύνετέ το ώστε να μην διστάζει να αρνείται τη σωματική επαφή, όταν δεν την επιθυμεί.
- Αν το παιδί είναι μικρό και ο ενήλικας που είναι απέναντί του επιμένει, μπορείτε να επέμβετε υποστηρίζοντάς το και προτείνοντας εναλλακτικές: «Δεν θέλεις να φιλήσεις τον παππού πριν φύγει κι αυτό είναι εντάξει. Θες να τον χαιρετήσουμε με άλλο τρόπο; Μήπως θέλεις να κάνετε «κόλλα πέντε»;
- Συζητήστε με το παιδί εναλλακτικούς τρόπους με τους οποίους μπορείτε να χαιρετάτε τους άλλους ενήλικες, όταν το παιδί δεν επιθυμεί αγκαλιές και φιλιά.
- Παράλληλα αν το παιδί σας επιμένει π.χ. να αγκαλιάσει το ίδιο κάποιο παιδάκι, ενώ το άλλο παιδάκι δεν θέλει, είναι εξίσου σημαντικό να επέμβετε και να μιλήσετε στο παιδί σας για τα όρια των άλλων: «Φαίνεται πως το άλλο παιδάκι δεν θέλει αγκαλιά τώρα. Μπορούμε να το ρωτήσουμε πιο μετά. Κάποιες φορές οι άλλοι δεν επιθυμούν αγκαλιές και αυτό είναι εντάξει.»
Η συναίνεση μας επιτρέπει επομένως να εκφράζουμε τα θετικά μας συναισθήματα στους άλλους με τρόπο που να είναι αποδεκτός και από τις δύο πλευρές. Άλλωστε αυτό είναι και το πραγματικό νόημα της σωματικής επαφής, είτε πρόκειται για αγκαλιές, φιλιά, χάδια κλπ, είτε στο μέλλον για σεξουαλική επαφή. Με το να τους μάθουμε να σέβονται τα όριά τους και τα όρια των άλλων από μικρή ηλικία, θα τα βοηθήσουμε να χτίσουν υγιείς σχέσεις στο μέλλον, μέσα στις οποίες δεν θα διστάζουν να εκφράζουν ανοιχτά τα όσα νιώθουν.
Η Ψυχολόγος και Δασκάλα Μαρία Παραγιουδάκη είναι μαμά 3 μικρών παιδιών! Απόφοιτη του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΕΚΠΑ και του Τμήματος Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ, καθώς και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση. Από το 2019 εργάζεται ως δασκάλα στο δημόσιο σχολείο. Έχει παρακολουθήσει προγράμματα επιμόρφωσης που αφορούν διάφορους τομείς, όπως παιδοψυχολογία, συμβουλευτική γονέων, επιστήμη των σχέσεων, ανάπτυξη του παιδιού, λογοθεραπεία, διαχείριση πένθους, διαχείριση διαζυγίου, κοινωνική και συναισθηματική αγωγή, επιθετικότητα κ.α.
Πλέον δουλεύει και ΜΕ τα παιδιά (ως δασκάλα) αλλά και για τα παιδιά (ως ψυχολόγος), στηρίζοντας τους γονείς τους να ανακαλύψουν νέους τρόπους επικοινωνίας με τα παιδιά τους και να δημιουργήσουν πιο ευτυχισμένες οικογενειακές σχέσεις μέσα από τη συμβουλευτική.
Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί της με τους ακόλουθους τρόπους:
Εmail: mariaparag@gmail.com
Instagram: https://instagram.com/psy_mama_?igshid=YmMyMTA2M2Y=
